‘Shpëtimi’ në të ardhmen nga i nxehti? Qyteti ku njerëzit jetojnë nën tokë

Përreth tyre, peizazhi është krejtësisht i shkretë një hapësirë ​​e pafund pluhuri në ngjyrë rozë salmoni, me pak shkurre.

Por, ndërsa shkoni më tej përgjatë autostradës, shfaqen më shumë nga këto ndërtime misterioze,  grumbuj dheu të zbehtë, të shpërndara rastësisht si monumente të harruara prej kohësh. Herë pas here, ka një tub të bardhë që ngjitet nga toka.

Këto janë shenjat e para të Coober Pedy, një qytet i minierave të opalit me një popullsi prej rreth 2,500 njerëz . Shumë nga majat e saj të vogla janë toka e mbeturinave nga dekadat e minierave, por ato janë gjithashtu dëshmi e një specialiteti tjetër lokal të të jetuarit në nëntokë.

Në këtë cep të botës, 60% e popullsisë banon në shtëpi të ndërtuara në shkëmbinj ranor dhe aromatikë të pasur me hekur. Në disa lagje, shenjat e vetme të banimit janë boshtet e ventilimit që ngjiten lart dhe dheu i tepërt që është hedhur pranë hyrjeve.

Në dimër, kjo mënyrë jetese troglodyte mund të duket thjesht e çuditshme. Por në një ditë vere, “Coober Pedy”, një term australian indigjen që do të thotë “ burrë i bardhë në një vrimë ” nuk ka nevojë për shpjegim, pasi lufton temperaturën 52 gradë C.

Coober Pedy nuk është vendbanimi i parë në botë, madje as më i madhi nëntokësor. Njerëzit janë tërhequr nën tokë për të përballuar klimat sfiduese për mijëra vjet, nga paraardhësit që hodhën veglat e tyre në një shpellë të Afrikës së Jugut dy milionë vjet më parë, te Neandertalët që krijuan grumbuj të pashpjegueshëm stalagmitesh në një shpellë franceze gjatë një epoke akullnajash 176,000 vjet më parë.

Edhe shimpanzetë janë parë duke u futur në shpella, për t’i ndihmuar të përballen me nxehtësinë ekstreme në Senegalin juglindor.

Ashtu si në Coober Pedy, jeta nëntokësore i ndihmoi banorët e rajonit të përballen me klimën kontinentale, e cila luhatet midis verës së nxehtë, të thatë dhe dimrit të ftohtë e me dëborë, ndërsa jashtë, ndryshon nga shumë nën zero në mbi 30 gradë C, ndërsa nën tokë është gjithmonë 13 gradë C.

Më tej përgjatë rrugës për në Coober Pedy është qyteti kryesor. Në pamje të parë, mund të ngatërrohet me një vendbanim të zakonshëm në dalje, rrugët janë rozë me pluhur, dhe ka restorante, bare, supermarkete dhe pika karburanti. Në një kreshtë me pamje nga e gjithë kjo është pema e vetme e qytetit, një skulpturë prej metali. Coober Pedy është çuditërisht bosh.

Por nën tokë, gjithçka shpjegohet. Disa nga “gropat” e Coober Pedy-t, siç njihen, arrihen përmes atyre që duken si ndërtesa të vogla të zakonshme, ndërsa futesh brenda, kalimet e tyre nëntokësore zbulohen gradualisht, si të kalosh nëpër një gardërobë në Narnia. Të tjerat janë më të dukshme, në Riba’s, një kamping ku njerëzit mund të ngrenë tendat e tyre dhe krijojnë një tunel nëntokë, hyrja është e errët.

Në Coober Pedy, ndërtesat nëntokësore duhet të jenë të paktën katër metra të thella, për të parandaluar shembjen e çatisë së tyre dhe nën këtë sasi shkëmbi, është gjithmonë një temperaturë e 23 gradë C. Ndërsa banorët mbitokë duhet të durojnë verërat e nxehta dhe netët e ftohta të dimrit, ku temperatura ulet në 2-3 gradë C, shtëpitë nëntokësore mbeten në temperaturën perfekte të dhomës, 24 orë në ditë, gjatë gjithë vitit.

Përveç rehatisë, një avantazh kryesor i jetesës nëntokësore është kursimi. Coober Pedy gjeneron të gjithë energjinë e tij elektrike, 70% e së cilës mundësohet nga era dhe dielli, por përdorimi i ajrit të kondicionuar shpesh është tepër i shtrenjtë.

Gjatë një ankandi, një shtëpi mesatare me tri dhoma gjumi u shit për rreth 26,000 dollarë amerikanë. Megjithëse shumë nga këto prona ishin jashtëzakonisht elementare ose kishin nevojë për rinovim, ka një hendek të madh midis këtyre vlerësimeve dhe atyre në qytetin më të afërt të madh, Adelaide, ku çmimi mesatar i shtëpisë është 457,000 dollarë amerikanë.

Çuditërisht, stili i jetesës nëntokësore mund të sigurojë gjithashtu njëfarë mbrojtjeje kundër tërmeteve, të cilat Wright e përshkruan si prodhimin e një zhurme vibruese.

Lind pyetja, a mund t’i ndihmojnë shtëpitë nëntokësore njerëzit të përballen me efektet e ndryshimeve klimatike?

Ka disa arsye pse ndërtimi i gropave në Coober Pedy është unik dhe praktik. I pari është shkëmbi, “Është shumë i butë, mund ta gërvishtësh me një thikë xhepi ose me thonj”, thotë Barry Lewis, i cili punon në qendrën e informacionit turistik.

Në vitet 1960 dhe 1970, banorët e Coober Pedy zgjeruan shtëpitë e tyre në të njëjtën mënyrë që krijuan minierat e opalit, duke përdorur eksplozivë, kazma dhe lopata. Disa nuk kërkonin gërmime fare, me shumë vendas që përdornin boshtet e braktisura të minierave si pikënisje. Sot ato shpesh gërmohen me pajisje tunelesh industriale.

Ende nuk dihet nëse shtëpitë nëntokësore do të kthehen në shpëtim, ndërsa temperaturat sa vijnë dhe rriten vit pas viti.

Burimi: BBC

Top Channel