Si u shndërrua veriu i Evropës në “minë me sahat”

Veriu i Evropës është pa dyshim një “vatër tensionesh”, ku vështirë se gjendet qetësi. Më 9 janar të këtij viti, komandanti i përgjithshëm i ushtrisë suedeze, gjenerali Micael Byden, nga Saleni i Suedisë bëri një prezantim që duhej të tronditë publikun.

Duke treguar disa pamje të zymta nga vijat e para të luftës në Ukrainë, të vendosura në sfondin e një fushe suedeze me dëborë, ai pyeti: “A mendoni se kjo mund të jetë Suedia?”Deri në shkurt 2022, përpara pushtimit të plotë të Ukrainës nga Rusia, pyetje të tilla do të ishin të paimagjinueshme në një vend që kishte mbajtur me përpikëri një strategji 75-vjeçare të mos-angazhimit ushtarak paqësor.

Në një fjalim të vitit 2012, komandanti i përgjithshëm i ushtrisë suedeze në atë kohë, Sverker Goranson , tha se, në rast të një sulmi, “Suedia mund të mbijetojë për një javë”. Por në këtë konferencë të fundit mbi shoqërinë dhe mbrojtjen në Salem, udhëheqësit e bënë të qartë se epoka e neutralitetit ka marrë fund.

Sytë nga Arktiku

Për fqinjët skandinavë të Rusisë, pushtimi i Ukrainës prishi llogaritjen e tyre të ftohtë të neutralitetit. Këto aleanca të reja në veri po ndryshojnë ekuilibrin gjeopolitik të fuqisë, me anëtarët e Arktikut të NATO-s që së shpejti do të tejkalojnë Rusinë shtatë me një. Përveç kësaj, ashtu si shkrirja e akullit të Arktikut hap akses në burime dhe rrugë të reja për konkurrencën ekonomike globale, ai gjithashtu zbulon probleme të reja të mbrojtjes. Sot, ndërsa Ukraina dhe aleatët e saj të NATO-s përpiqen të vënë Rusinë, liderët globalë, së bashku me vetë skandinavët, po shikojnë gjithnjë e më shumë veriun me shqetësim për mundësinë e përshkallëzimit në klimat më të ftohta. “Rritja e konkurrencës dhe militarizimi në rajonin e Arktikut është shqetësuese,” tha kryetari i Komitetit Ushtarak të NATO-s, Admirali Rob Bauer në një fjalim në tetor 2023 në Asamblenë e Rrethit Arktik në Reykjavik, Islandë. “Ne duhet të jemi të përgatitur për konfliktet ushtarake që do të lindin në Arktik”. Në mars të të njëjtit vit, Këshilli Arktik, një forum i tetë shteteve të Arktikut, i pezulloi bisedimet.

Aleanca e re

Në shkurt 2023, Rusia ndryshoi politikën e saj të Arktikut, duke theksuar aleancat e reja me vendet e BRICS, Brazilin, Indinë, Kinën dhe Afrikën e Jugut. Atë muaj, ajo pezulloi gjithashtu pjesëmarrjen në New START, traktati i fundit i mbetur i kontrollit të armëve bërthamore midis Shteteve të Bashkuara dhe Rusisë. Që nga viti 2014, kur Rusia aneksoi ilegalisht Krimenë, Rusia ka rritur vazhdimisht flotën e nëndetëseve bërthamore, anijeve, objekteve raketore, flotës ajrore dhe stacioneve të radarëve të Veriut. Sot, baza më e madhe ushtarake e Rusisë ndodhet në Gadishullin Kola, i cili kufizohet me Norvegjinë dhe Finlandën, ku teston gjithashtu raketa të reja hipersonike dhe një dron me një silur bërthamor. Edhe pse rreth 80 për qind e forcave tokësore të Rusisë veriore janë të dislokuara në Ukrainë, forcat ajrore dhe detare ruse atje mbeten të paprekura.

Gabimi i madh rus

“Më parë, Rusia kishte një interes të shfaqej si një partner konstruktiv, i cili zbatohej edhe për Arktikun,” thotë Andreas Osthagen, bashkëpunëtor i lartë në Institutin Arktik në Oslo. Por duket se gjërat kanë ndryshuar tanimë. Pushtimi rus ishte një thirrje zgjimi për vendet skandinave, të cilat u kishin rezistuar aleancave ushtarake për dekada. Që nga viti 2009, Bashkëpunimi Nordik i Mbrojtjes ka përafruar Danimarkën, Suedinë, Norvegjinë dhe Islandën në politikën ushtarake kombëtare. Në vitin 2022, Norvegjia, Finlanda dhe Suedia njoftuan një marrëveshje për të forcuar aleancën me fokus në Veriun e Largët. Sot, Norvegjia, Suedia, Danimarka dhe Finlanda po negociojnë ndarjen zyrtare të forcave të tyre ajrore. Në mars të këtij viti, vendi do të udhëheqë një stërvitje të zgjeruar “Përgjigje Nordike” nga këto vende për të testuar planet e tyre të koordinuara të mbrojtjes. Michael Paul, bashkëpunëtor i lartë për politikën e sigurisë në Institutin Gjerman për Çështjet Ndërkombëtare dhe të Sigurisë, tha se historia do ta regjistrojë këtë aleancë të re nordike si “një nga gabimet më të mëdha të Putinit”.