Si i përdorin mashtruesit dhe propaganduesit rusë kibernetikë gazetarët ukrainas?

Rusët po ndryshojnë taktikat e tyre si në sferën ushtarake ashtu edhe në atë mediatike. Një trend i ri i “batalionit kibernetik” të Kremlinit është krijimi i faqeve të rreme, të cilat janë dublikatë të agjencive të njohura të lajmeve ukrainase, në të cilat publikohen materiale me narrativa pro-ruse, sipas mediave ukrainase, gazetarët e të cilave janë hetuar nga projekti i gazetarisë investigative të financuar nga UNESCO “Mbrojtja e Frontit 3”.

Gazetarja me bazë në Chernihiv, Irina Sinelnik, u befasua kur mësoi në gusht se ajo ishte autore e një sërë botimesh të dyshimta.

Të firmosura me emrin e saj, ata kishin tituj provokues si “Shfaqja e përgjakshme duhet të vazhdojë”, “Një agjent i Kremlinit është infiltruar në Shërbimin Qendror të Inteligjencës”, “Si u bë Ukraina furnizuesi më i madh i fëmijëve në tregun e trafikimit të qenieve njerëzore?”.

Materiali imagjinar u publikua në faqen e rreme të agjencisë së lajmeve Unian Agency, për të cilën punon Irina.

Nëse lidhjet normale të lajmeve UNIAN përfundojnë me “html”, atëherë ato të rreme përfundojnë me “php”, raporton geopost.

Vizualisht, faqja duket identike me origjinalin. Materiali i rremë u promovua në Facebook përmes postimeve reklamuese, të cilat rezultuan në njollosjen e internetit duke marrë rreth 500 ripostime dhe shikueshmërinë e 40 mijë njerëzve. Sinelnik arriti në përfundimin se ishte viktimë e një provokimi të qëllimshëm.

Ndërkohë, faqe të tjera false të agjencisë së lajmeve RBC-Ukrainë dhe faqes së internetit Obozrevatel filluan të shfaqen në internet. Në mënyrë të ngjashme ata promovuan narrativa anti-ukrainase.

Teksti “Korrupsion = Tradhti” thotë se ushtarët ukrainas janë grabitur dhe fjalë për fjalë kanë mbetur pa pantallona. Lajmi citonte gjithashtu deklarata të rreme të Komandantit të Përgjithshëm të Forcave të Armatosura të Ukrainës, Valery Zaluzhny.

“Të gjithë artikujt janë shkruar mjaft profesionalisht, në gjuhën ukrainase të shkollimit. Është e vështirë të dihet nëse janë krijuar nga autorë të vërtetë apo nga inteligjencë artificiale. Sigurisht, redaktorët e mi kanë lëshuar një deklaratë për këtë sabotim informacioni. Por së pari vendosa të mbroja reputacionin”, shpjegon Irina Sinelnik.

Irina u dërgoi kërkesa të gjitha strukturave të mundshme që duhet të luftojnë propagandën ruse në internet. Por, edhe pas një muaji ajo nuk ka marrë asnjë përgjigje zyrtare.

Konstantin Korsun, një ekspert i sigurisë kibernetike, thotë se “krimi kibernetik mund të kontrollohet me metoda të ndryshme, shumica e të cilave përfshijnë dërgimin e ankesave në institucione të ndryshme, nga ofruesit lokalë dhe regjistruesit e domenit deri te policia kombëtare”.

Në nivel kombëtar, thotë ai, kjo punë duhet të ndërmerret në mënyrë metodike dhe profesionale nga agjencitë shtetërore.

Për shembull, ekziston Qendra për Kundër Dezinformimit të Këshillit Kombëtar të Sigurisë dhe Mbrojtjes, Ministria e Kulturës dhe Politikës së Informacionit dhe shumë organizata të tjera qeveritare.

“Aktualisht, nuk ka akte ligjore ndërkombëtare që rregullojnë informacionin dhe çështjet e sigurisë kibernetike që janë të detyrueshme në Ukrainë,” thotë Korsun.

Këshilli për Televizionin dhe Radion, i cili zyrtarisht filloi regjistrimin e faqeve si media para disa muajsh, sqaroi se nuk monitoron dhe nuk fshin faqet e rreme.

Valentin Koval, nënkryetari i parë i Këshillit Kombëtar për Televizionin dhe Radion, thotë se “ligji i ri për median nuk flet për luftimin e faqeve dhe llogarive të tilla false”.

Ndërkaq, ai thotë se krime të tilla lidhen me cenimin e të drejtave të pronësisë intelektuale, pasi përdoren disa marka tregtare. “Sigurisht, ne po flasim gjithashtu për kundër propagandës, veçanërisht pasi artikujt imitojnë me sukses ato reale dhe janë shkruar në gjuhën ukrainase të shkëlqyer.”

Koval beson se burime të tilla duhet të ndalohen, por ne e kuptojmë se kjo është një luftë kundër kimerave dhe ato mund të krijohen pafundësisht. Unë besoj se botimet dhe agjencitë përkatëse duhet të monitorojnë dhe raportojnë për burime të tilla. Dhe ata duhet të hetohen nga policia”.

Policia Kibernetike dhe Shërbimi i Sigurisë së Ukrainës i thanë mediave ukrainase se në vitin 2023 kishin marrë vetëm një apel zyrtar nga pronari i një faqe interneti se “një burim i rremë po imiton plotësisht një të vërtetë dhe po vendos informacion të rremë në të”.

Kreu i Drejtorisë së Policisë Kibernetike, Jurij Vjkodec, këshilloi gazetarët që janë viktima të propagandës kibernetike që të bëjnë video të informacioneve të rreme dhe t’i transferojnë në departamentin e tij. Kjo mund të bëhet veçanërisht në platformën e krijuar për të luftuar propagandën ruse – https://mriya.social/

Shërbimi për shtyp i Policisë Kibernetike dhe Shërbimit të Sigurisë të Ukrainës shpjegoi se ata bllokojnë faqet e epigonit në bashkëpunim me Ministrinë e Transformimit Dixhital dhe Qendrën Kombëtare për Menaxhimin Operacional të Rrjeteve të Telekomunikacionit të Shërbimit Shtetëror për Komunikime Speciale.

Materialet me emrin Irina Sinelnik tashmë janë ndaluar nga segmenti ukrainas i Google, por ajo tërhoqi vëmendjen për faktin se faqet fantazmë vazhdojnë të funksionojnë jashtë vendit.

Në fakt, dëmi i propagandistëve nuk është zhbërë plotësisht, ato lexohen ende lirshëm në vende të tjera dhe në Ukrainë me ndihmën e VPN-ve.

Sipas Dmytro Zolotukhin, një ekspert për luftën e informacionit dhe inteligjencën konkurruese, dublikimi i vendndodhjeve në URL të tjera nuk është një mjet i ri, manipulime të tilla janë përdorur nga teknologë pro-rusë dhjetë vjet më parë.

“Për fat të keq, sektori publik ende nuk e kupton se si mund të kundërshtojë efektivisht dezinformimin në sferën ligjore. Më parë, kjo çështje është trajtuar nga një ministri e linjës, por më pas është hequr si e panevojshme.

Në vend të kësaj, dy qendrat për përballimin e dezinformatave pranë Ministrisë së Kulturës dhe Këshillit të Sigurisë Kombëtare dhe Mbrojtjes nuk kanë kompetencat e nevojshme për të monitoruar faqet e rreme të internetit dhe për të ndaluar përhapjen e propagandës. “Edhe pse marrin fonde të konsiderueshme nga shteti dhe nga donatorët e huaj”, shton ai.

Igor Solovei, kreu i Qendrës për Komunikimin Strategjik dhe Sigurinë e Informacionit në Ministrinë e Kulturës, hedh poshtë akuzat se ministria e tij është e pafuqishme. Ai tregon se qendra e tij bashkëpunon ngushtë me një të ngjashme në Këshillin e Sigurisë Kombëtare dhe Mbrojtjes. Stafi i saj analizon taktikat e propaganduesve rusë dhe bllokon aktivitetet e tyre në territorin ukrainas.

“Armiqtë janë të aftë në mjeshtërinë e falsifikimit të faqeve të internetit. E njëjta gjë vlen edhe për tekstet. Ato ndoshta janë prodhuar nga shtetas ukrainas në territoret e pushtuara ose nga ata që janë larguar për në Rusi. Edhe pse ka kolegë “shkrimtarë” që janë në Ukrainë dhe prodhojnë produkte për deponi të tilla për një tarifë të vogël.”Mund të supozoj se këta janë ish-punonjës të Medvedchuk Holding, të cilët kanë mbetur pa punë pas mbylljes së rrjetit të saj”.

Sipas tij, kundërpropaganda ukrainase po funksionon mirë.

“Më parë, rusët kishin shumë më tepër mundësi për të ndikuar në vetëdijen e ukrainasve me informacion, falë strukturave mediatike që punonin për ta në Ukrainë. Tani armiqtë tanë duhet të shpikin mënyra më dinake.”

Irina Sinelnik jo vetëm që u befasua kur dëgjoi se emri i saj po përdorej nga propagandistët rusë, por edhe jashtëzakonisht e shqetësuar për rreziqet e reputacionit pas kësaj historie të turpshme. Fatkeqësisht, karremin e morën edhe kolegët gazetarë. Përveç Irinës, asnjë viktimë tjetër mediatike e krimit kibernetik nuk është përpjekur të ankohet publikisht tek anëtarët e shërbimeve të drejtësisë penale dhe sindikatave.

Sindikata e Gazetarëve Sllovenë është në dijeni të situatës me faqet e kopjuara, por nuk sheh asnjë kuptim në krijimin e “listave të bardha të propagandës së ndotur”.

Sergey Tomilenko, President i Sindikatës Kombëtare të Gazetarëve të Ukrainës, beson se vetë autorët dhe redaktorët e tyre duhet të përgjigjen në mënyrë aktive ndaj përdorimit të paligjshëm të emrave dhe markave të tyre tregtare. “Megjithatë, mungon një mekanizëm transparent dhe i kuptueshëm për ndërveprim me mbrojtësit shtetërorë të hapësirës kibernetike”.

Sipas Artem Baidenko, ekspert në marketing dhe komunikime politike, edhe botimet e huaja të njohura “Daily Mail” dhe “Telegraf” ranë viktimë e hakerëve rusë gjashtë muaj më parë.

“Rusët po krijojnë faqe interneti të rreme në gjuhë të huaja në të gjithë botën dhe po shtojnë disa nga fragmentet e tyre propagandistike. Në anglisht, ata promovuan në mënyrë aktive temën ‘korrupsioni në prokurimin e armëve në Ukrainë’”.

Zgjidhja e vetme për të korrigjuar këto falsifikime është të ankoheni në menaxhmentin e Google dhe rrjeteve sociale ku ato shpërndahen.

“Kur kam qenë zëvendësministër i Informacionit kemi pasur kontakte të drejtpërdrejta me platformat e mëdha botërore, ata përgjigjen me shpejtësi ndaj ankesave dhe hoqën falsifikimet, tani këtë punë e bën Qendra për Komunikim Strategjik.

Sigurisht, këto vende mashtruese janë si një ortek – ato vazhdojnë të rrotullohen, pavarësisht se si i ndaloni.

Fatkeqësisht, të huajt, si ne, ngatërrojnë faqet origjinale me ato të rreme nëse i aksesojnë ato përmes reklamave me baner. Dhe aty shkruajnë se ‘Ukraina është e dobët, do të humbasë’. Këto janë mesazhe masive. Duhet t’i luftojë ata. Gjithçka duhet të grumbullohet në një agjenci në varësi të qeverisë”, përfundon Baydenko.