Kush janë Houthis, grupi që sulmon anijet në Detin e Kuq?

Lufta midis Izraelit dhe Hamasit ka “krijuar valë” në Detin e Kuq. Që nga fillimi i bombardimeve të Gazës, Houthis, një grup rebel jemenas, kanë nisur një seri sulmesh ndaj anijeve të mallrave. Kryengritësit, të cilët mbështeten nga Irani, pretendojnë se po veprojnë në solidaritet me palestinezët. Ata kanë kërcënuar se do të sulmojnë çdo anije që shkon për në Izrael ose largohet nga Izraeli pa dërguar ndihma humanitare në Gaza.

Më 19 nëntor, luftëtarët Houthi rrëmbyen një anije mallrash që kishte lidhje me një kompani izraelite. Më 12 dhjetor, një raketë e lëshuar nga një zonë e kontrolluar nga Houthi të Jemenit dëmtoi një cisternë norvegjeze, për të cilën u pretendua se nuk kishte si destinacion Izraelin. Në shënjestër kanë qenë edhe luftanijet franceze. Amerika po përpiqet të mbledhë mbështetje për një task-forcë detare për trajtuar këtë problem që po has në ujërat e Detit të Kuq.

 Kush janë Houthi-t dhe pse po përfshihen në luftë?

Lëvizja Houthi u shfaq në Jemenin verior, ku shumica e njerëzve ndjekin zajdizmin, një nën-sekt i Islamit. Imamët zejdi luftuan për kontrollin e rajonit për shekuj me radhë dhe në vitin 1918 ata krijuan një shtet sovran. Imamët sunduan deri në vitin 1962, kur një grusht shteti ushtarak shkaktoi një luftë civile që çoi në krijimin e Republikës Arabe të Jemenit. Zonat e Zejdive u bënë më të varfëra se zonat e mesme me shumicë sunite. Në vitet 1980, qeveritë saudite dhe (në një masë më të vogël) jemenase filluan të promovojnë sunnizmin radikal në veri. Si përgjigje u shfaq një lëvizje relativisht paqësore e rezistencës Zejdi. Në vitet 1990, Hussein al-Houthi, një klerik zajdi, ndihmoi në hapjen e Rinisë Besimtare, shkolla verore që synonin të kundërshtonin krijimin e seminareve sunite të financuara nga Arabia Saudite. Në vitin 2001 grupi i tij ishte ndarë; pasuesit e fraksionit të tij u bënë të njohur si Houthis.

Mbështetja në rritje për lëvizjen e ktheu atë në një kërcënim për qeverinë e Jemenit. Udhëheqësit e vendit kishin mbështetur pushtimin e Irakut të Amerikës në vitin 2003, të cilin shumë jemenas e dënuan. Duke përfituar nga zemërimi i tyre, Houthi bëri thirrje për protesta masive. Ai iu referua Revolucionit Islamik të Iranit dhe Hizbullahut të Libanit si modele të rezistencës. Grupi miratoi një slogan që bënte thirrje për shfarosjen e Amerikës dhe Izraelit. Thuhet se Houthi e kishte shqiptuar për herë të parë në vitin 2000, pasi pa pamjet e një fëmije palestinez të vrarë nga ushtarët izraelitë gjatë intifadës së dytë, kryengritjes palestineze në fillim të këtij shekulli.

Ndërsa rebelimi në veri u rrit, qeveria u ‘dobësua’. Pasi Houthi u vra nga forcat qeveritare në 2004, udhëheqësit e rinj Houthi zhvilluan luftën e tyre të parë kundër qeverisë jemenase. Pjesa më e madhe e armatimit të tyre vinte nga tregu i zi ose nga burime në ushtri. Brutaliteti i shtypjes së qeverisë inkurajoi më shumë luftëtarë që të bashkoheshin me periudhat e mëpasshme të konfliktit, duke ndërtuar krahun ushtarak të grupit. Në vitin 2011, gjatë “pranverës arabe”, Huthit morën kontrollin e Saada, një provincë në Jemenin verior dhe morën emrin “Ansar Allah” ose “Mbrojtësit e Zotit”.

Në vitin 2014, Houthi-t u larguan nga bastioni i tyre verior dhe morën kontrollin e Sana’a, kryeqyteti i Jemenit. Me mbështetjen e Iranit, ata pushtuan pjesën më të madhe të Jemenit perëndimor. Presidenti i atëhershëm i vendit, Abd Rabbo Mansour Hadi, iku në Arabinë Saudite. Në vitin 2015, me kërkesën e tij, sauditët nisën një fushatë kundër Houthis.

Në vitet që pasuan rreth 25,000 sulme ajrore vranë më shumë se 19,000 civilë. OKB tha në fillim të vitit 2023 se kjo ishte ende kriza më e keqe humanitare në botë. Që nga një armëpushim në prill 2022, Jemeni ka gëzuar një qetësi relative. Kjo i ka lejuar Houthis të forcojnë kontrollin e tyre në pjesë të vendit ende nën kontrollin e tyre, duke përfshirë Sana’a .

Ata duket se janë afër një marrëveshjeje me sauditët që do të ndalonte luftën dhe do të çimentonte rolin e tyre në qeveri.Edhe pse luftëtarët e tyre bëjnë thirrje për vdekje për Amerikën dhe Izraelin, Houthi-ve u mungojnë aftësitë për të paraqitur një kërcënim serioz jashtë Jemenit. Ata nuk kanë mjaftueshëm municion luftarak për të Izraelin.

Por goditja e anijeve është një çështje tjetër. Ndihma e Iranit i ka transformuar Houthi-t nga një ushtri e “zhveshur” në një forcë me shtrirje rajonale mbi një pengesë për tregtinë ndërkombëtare, duke i furnizuar ata me një arsenal armësh dhe teknologji të sofistikuar për raketa antitank, balistikë dhe raketa lundrimi. Sulmet e fundit të Houthi-ve mund të rrisin kostot e sigurimit ose t’i detyrojnë anijet të marrin një rrugë më të gjatë rreth Afrikës. Kjo ka bërë që Perëndimi të kërkojë për një zgjidhje. Sulmet ndaj anijeve të lidhura me Izraelin mund të përmirësojnë pozicionin e grupit në botën arabe, ku mbështetja për kauzën palestineze është e lartë. Nga kjo përfiton edhe Houthi-t brenda vendit, teksa veprimet e tyre duket se u kanë dhënë një mbështetje nga të “shtypurit” në Jemen./vizionplus.tv/